Reprodüktif dönem dediğimiz doğurlanlık döneminde adet gecikmesinin en sık nedeni gebeliktir. Bunun dışındaki tüm sebepler: yumurtalama (anovulasyon), polikistik over sendromu, harici hormon kullanımı, hormonal nedenler (hipo-hipertiroidi vb), myomlar ,endometrial polipler, rahim duvarı kalınlaşması (endometrial hioerolazi) ,  pıhtılaşma bozuklukları, hematolojik nedenler, rahim ağzındaki lezyonlar, enfeksiyonlar adet düzensizliğine neden olabilir.

Ayrıca stress , aşırı egzersiz, aşırı kilo kaybı, mevsim değişikliklerinde de adet düzensizliği görülebilir.

Adet düzensizliğinin nedenini tespit etmek için kapsamlı bir jinekolojik muayene gerekir. Vaginal muayene ile vagiva ve serviks (rahim ağzı) değerlendirilir, smear alınır. Smear rahim ağzı kanseri tarama testidir ve belli aralıklarla yapmak gerekir. Ardından tercihen vaginal ultrason ile rahim değerlendirilir.

Adet ile dökülen endometrium kalınliğı, yapısı incelenir, endometriumda kanamaya neden olabilecek patoloji ( endometrial polip, intrakaviter myom, gebelik, isthmosel ) olup olmadığı incelenir. Rahimin  kas tabakası (myometrium) yapısı incelenerek adenomyozis, myoma uteri olup olmadığı değerlendirilir. Yumurtaların yapısı incelenerek polikistik olup olmadığına, çikolata kisti (endometrioma), basit kist ya da komplike kist olup olmadığına bakılır.

Bazen pelvik kitleler nedeniyle MR gerekebilir. Hormon tetkikleri, tam kan sayımı, pıhtılaşma faktörleri, tümör markerı istenebilir. Rahim içi patolojilerden şüphelenildiğinde rahim içinden parça alınması gerekebilir. Tüm sonuçlar değerlendirilerek tedaviye yön verilir.

Adet görememe primer ve sekonder olarak 2 ye ayrılır. Primer amenore hiç adet görülmemesi, sekonder amenore ise daha önce adet gören kadının 6 ay adet görememe durumudur, gebelik ,emzirme, menapoz durumlarında fizyolojiktir.

Primer amenorenin en sık nedeni hipergonadotropik hipogonadizm denilen yumurtaların yetersiz çalıştığı durumdur. Genital sistemde çıkış yolu anomalileri (kızlık zarının vagina girişini kapattığı durumlar), hiperprolaktinemi (prolaktin yüksekliği), tiroid hormon fonksiyon bozukluğu, androjen duyarsızlığı , enzim eksiklikleri de primer amenore sebebidir.

Sekonder amonerenin en sık nedeni gebeliktir. Rahim içi yapışıklık durumlar (asherman sendromu), prolaktin yüksekliği, tiroid hormon fonksiyon bozukluğu, yumurtalık rezervinin azalması, polikistik over sendromu, menapoz diğer nedenlerdendir.

Dismenore primer ve sekonder olmak üzere ikiye ayrilir. Primer dismenorede altta yatan bir neden yokken sekonder dismenorede altta yatan pelvik bir patoloji bulunur.

Primer dismenore genellikle ilk adetten 1-2 yıl sonra ovulatuar yani yumurtlama olan siklüsların yerleşmesiyle oluşur. Genellikle genç kadınları etkilese de nadiren ileri yaşlara kadar sürebilir. Ağrı adetin başlamasından bikaç saat önce ya da adetin başlamasıyla başlar kasıkta kramp şeklindedir. Ön bacakta ağrıya, bulantı, kusma ve nadiren bayılmaya yol açabilir.

Sekonder dismenore adet başlangıcından 1-2 hafta önce başlayıp adet bitimine kadar devam edebilir. Altta yatan bir patoloji olduğundan semptomlar değişkendir.

Smear testi rahim ağzı kanseri öncüsü lezyonları ve rahim ağzı kanserini taramada kullanılan bir testtir.

İlk ilişkiden 3 yıl sonra veya 21 yaşindan sonra yapılmaya başlanır. Üst üste 3 yıl yapılan testin negatif olması durumunda testin arası 3 yıla çıkarılır. Hpv denilen rahim ağzı kanserine neden olan virüsün negatif olması durumunda testler arası 5 yıla çıkarılır. 65 yaşında ard arda 3 testin negatif olması durumunda taramaya son verilir.

Yazının tamamı için tıklayın